╬) «(·´¯`·.·÷×
Tìm kiếm
Đăng ký
Đăng Nhập
1
Cách làm thơ và Luật làm thơ! Tue Jul 12, 2011 8:25 am
—†»ninja_kun«†—
Admin
Giới tính : 
Posts : 832
Points : 51156
Thanked : 116
Tuổi : 33
Logo hiện tại : 
THƠ LỤC BÁT VÀ SONG THẤT LỤC BÁT
Thơlục bát và thơ song thất lục bát là hai thể thơ của dân tộc Việt Nam
chúng ta. Chúng ta chẳng còn xa lạ gì với thể lịc bát, vì nó là những
bài ca dao hàng ngày ta vẫn nghe ông bà ngâm nga, thơ song thất lục bát
thì ta đã được học trong chương trình lớp 10 ở trường phổ thông. Sau đây
ta cùng tìm hiểu về cách làm hai thể thơ này để phát huy thêm một nét
văn hoá của người Việt chúng ta.
I. CÁCH LÀM THƠ LỤC BÁT.
Thơ
lục bát có nguồn gốc lâu đời, là một thể thơ dân tộc ta, thơ lục bát
bao gồm có thể từ hai câu trở lên. Trong đó thì cứ hai câu ghép lại
thành một cặp câu. Các cặp câu gồm có một câu 6 tiếng (câu lục) và một
câu 8 tiếng (câu bát), và xen kẽ cứ câu lục là câu bát rồi đến cặp câu
khác. Thơ lục bát tuân thủ luật về thanh và vần rất nghiêm ngặt, vì vậy
tìm hiểu thơ lục bát là tìm hiểu về luật và vần của nó. Luật về thanh
giúp cho câu thơ trở nên hài hoà. Các vần chính là hình thức kết dính
các câu thơ lại với nhau.
1. Luật thanh trong thơ lục bát
Thơ
lục bát có 2 câu chuẩn là câu lục và câu bát, cũng như thơ Đường luật,
nó tuân thủ quy tắc nhất, tam, ngũ bất uận, nhị, tứ, lịc phân minh.
Nghĩa là các tiếng thứ 1,3,5 trong câu có thể tự do về thanh, nhưng các
tiếng thứ 2,4,6 thì phải theo luật chặt chẽ. Luật như sau:
Câu lục: theo thứ tự tiếng thứ 2-4-6 là Bằng (b) - Trắc (t) - Bằng
Câu bát: theo thứ tự tiếng thứ 2-4-6-8 là b-t-b-b
Ví dụ:
Nửa đêm qua huyện Nghi Xuân b-t-b
Bâng khuâng nhớ cụ, thương thân nàng Kiều b-t-b-b
ThếBâng khuâng nhớ cụ, thương thân nàng Kiều b-t-b-b
nhưng đôi khi có thể tự do về tiếng thứ hai của câu lục hay câu bát, có
thể biến nó thành thanh trắc. Hoặc là câu lục giữ nguyên mà câu bát thì
lại theo thứ tự t-b-t-b, những câu thơ thế này ta gọi là lục bát biến
thể.
Ví dụ:
Có sáo thì sáo nước trong t-t-b
Đừng sáo nước đục đau lòng cò con t-t-b-b
hay:Đừng sáo nước đục đau lòng cò con t-t-b-b
Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non t-b-t-b
2. Cách gieo vần trong thơ lục bátGánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non t-b-t-b
Thơ
lục bát cí cách gieo vần khác với các thơ khác. Có nhiều vần được gieo
trong thơ nhiều câu chứ không phải là một vần, điều này tạo cho thể lục
bát tính linh hoạt về vần.
Cách gieo vần: Tiếng thứ 6 của câu lục
vần với tiếng thứ sáu của câu bát kế nó. Tiếng thứ tám câu bát đó lại
vần với tiếng thứ sáu của câu lục kế tiếp.
Ví dụ:
Trăm năm trong cõi người ta
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau
Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng
TrongChữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau
Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng
thể thơ lục bát biến thể vẫn gieo vần như vậy, nhưng trường hợp câu bát
của cặp câu có thanh là t-b-t-b thì tiếng thứ sáu câu lục trên nó vần
với tiếng thứ tư của câu đó.
Ví dụ:
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Tiểu đối trong thơ lục bát:Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Đó
là đối thanh trong hai tiếng thứ 6 (hoặc thứ 4) cảu câu bát với tiếng
thứ 8 câu đó. Nếu tiếng này mang thanh huyền thì tiếng kia bắt buộc là
thanh ngang và ngược lại. Ví dụ:
Đau đớn thay phận đàn bà
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
Cách ngắt nhịp trong thơ lục bát:Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung.
Thơ
lục bát thông thường ngắt nhịp chẵn, là nhịp 2/2/2, nhưng đôi khi để
nhấn mạnh nên người ta đổi thành nhịp lẻ đó là nhịp 3/3. Nhịp thơ giúp
người đọc và người nghe cảm nhận được thơ một cách chính xác hơn.
II. CÁCH LÀM THƠ SONG THẤT LỤC BÁT
Thơ
song thất lục bát là thơ gồm có 4 câu đi liền với nhau, trong đó là hai
câu 7 tiếng (câu thất 1 và câu thất 2), kế tiếp là câu lục và câu bát.
Về
luật vần ở câu lục và bát thì hoàn toàn là giống thơ lục bát, không đề
cập đến. Tôi chỉ đề cập đến hai câu thất. Luât thanh không phải ở các từ
2-4-6 như các thể thơ khác mà lại chú ý vào các tiếng 3-5-7.
Câu thất 1: các tiếng 3-5-7 theo thứ tự là t-b-t
Câu thất 2: các tiếng 3-5-7 theo thứ tự là b-t-b
Các tiếng 1-2-4-6 tự do về thanh.
Ví dụ:
Lòng này gửi gió đông có tiện t-b-t
Nghìn vàng xin gửi đến non yên b-t-b
VềNghìn vàng xin gửi đến non yên b-t-b
cách gieo vần cũng khác các thể thơ khác. Các thể thơ khác chỉ gieo vần
ở thanh bằng, nhưng thơ song thất lục bát gieo vần ở cả tiếng thanh
trắc và thanh bằng.
Tiếng thứ 7 của câu thất 1 thanh trắc vần với
tiếng thứ 5 thanh trắc của câu thất 2. Tiếng thứ 7 của câu thất 2 thanh
bằng vần với tiếng thứ 6 câu lục kế.
Ví dụ:
Lòng này gửi gió đông có tiện
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên
Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng đằng đẳng đường lên bằng trời.
TrongNghìn vàng xin gửi đến non Yên
Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng đằng đẳng đường lên bằng trời.
bài thơ có nhiều câu thơ song thất lục bát thì để nối hai nhóm câu lại
về vần thì ta lấy tiếng thứ 8 thanh bằng của câu bát vần với tiếng thứ 5
thanh bằng của câu thất 1 kế tiếp.
Ví dụ:
Lòng này gửi gió đông có tiện
Nghìn vàng xin gửi đến non Yên
Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng đằng đẳng đường lên bằng trời
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu...
Cách ngắt nhịp trong 2 câu thất của thơ này là nhịp lẻ, tức là nhịp 3/4 hay là 2/1/4.Nghìn vàng xin gửi đến non Yên
Non Yên dù chẳng tới miền
Nhớ chàng đằng đẳng đường lên bằng trời
Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu...